Ben je stil… of stil gemaakt?

Stel je een verjaardagsfeest voor met een woonkamer vol pratende mensen. En daartussen zit jij, aandachtig luisterend, nauwelijks iets zeggend. Je hebt best ideeën om iets toe te voegen of te reageren, misschien zelfs een grappige anekdote. En toch slik je elke keer je woorden in. Voor je het weet is het gesprek weer door anderen overgenomen en glimlach je beleefd. Herkenbaar?

Welicht vraag je je af: ben ik uit mezelf zo stil, of is er iets dat mij stil gemaakt heeft?

Veel mensen worstelen met die vraag. ‘Stille wateren hebben diepe gronden,’ luidt het spreekwoord, doelend op het idee dat wie weinig zegt vaak veel denkt. Soms blijven diepe gronden ongepeild omdat iemand zich niet vrij voelt om te spreken.

In deze blog kijken we naar het verschil tussen uit eigen aard stil zijn en tot stilte gebracht worden. We bekijken zowel de kracht als de valkuil van stilte, gelinkt aan inzichten uit ontwikkeling en psychologisch werk. En belangrijker nog: we verkennen hoe je hier als persoon mee om kunt gaan, met een knipoog op z’n tijd.

Soms is stilte wie je bent. Soms is stilte wat er van je gemaakt wordt.

 In dit stuk lees je:

• het verschil tussen stilte als eigenschap en als reflex.
• wat er onder water gebeurt.
• praktische oefeningen 

 Stilte: eigenschap of reflex?

Stilte als eigenschap voelt ruim. Je luistert. Je proeft. Je laat woorden eerst door je heen gaan.
Stilte als reflex voelt krap of beklemmend. Je houdt je in, je schuift jezelf opzij, je gaat op slot.

Een simpele vraag: Ben ik nu stil uit keuze, of uit gewoonte?
Als je hoofd ‘zeg het’  fluistert en je lijf  ‘sstt’ doet, is er vaak meer aan de hand dan hoe je van nature bent.

Wat er onder water gebeurt

Systemisch kijken: plek, loyaliteit en onzichtbare regels

Systemisch werk richt zich op de plek die je inneemt en de regels die onuitgesproken gelden. Misschien hoorde je vroeger: ‘Doe maar normaal, Niet tegenspreken, Eerst de ander.’ Liefdevol bedoeld en tegelijk een ‘script’ dat later maakt dat je stiller bent dan je werkelijk bent. Je hebt daar mogelijk een besluit genomen: dan hou ik mijn mond maar. Of: mijn mening doet er niet toe.

Organisaties hebben óók een script, meestal in de ongeschreven regels. Zoals:

• We houden van snelheid, bulletpoints, kort en krachtig.
• We waarderen mensen die energie en flair meebrengen.
• We gaan door; nuance doen we later.
• We houden van realiseren en presteren, no matter what.
• Alleen bepaalde personen en posities bepalen, anderen niet.

Als jij veel waarde hecht aan samenhang, grondig, nuancering, dan lijk je ineens traag in een cultuur die snel en uitbundig beloont. Dan is stil worden een reactie op de context, de omgeving.  De omgeving beperkt jouw ruimte, uiteraard niet altijd expres, wel effectief.

Vraag: Welke ongeschreven regels zijn er in jouw omgeving?

En Weet jij van jezelf: Welke rol pak jij bijna automatisch in deze omgeving?

De stille oplosser? De bemiddelaar? De regelaar achter de schermen? Die rol heeft waarde. En kan gaan knellen als er ook wat anders wordt gevraagd. Namelijk naar voren stappen, je uitspreken, een standpunt innemen.
En stel jezelf eens deze vraag: Als ik héél even niet die rol speel, wat zou ik dan nu zeggen of doen?

Voice Dialogue: wie heeft de microfoon?

We bestaan uit meerdere delen, meerdere ‘ikken’, zoals dat in de Voice Dialogue wordt genoemd. Sommige van die ‘ikken’ zitten meer vooraan in je systeem en laten zich sneller horen en zien. Anderen zijn wat meer op de achtergrond.

Voorbeelden die bij dit thema vooraan kunnen staan:

• De Voorzichtige: “Zwijgen is veiliger. Denk nog even na.”
• De Binnen-redacteur: “Wacht, ik maak het nóg scherper… bijna… straks.”
• De harmonie-bewaker: “het idee van de ander is ook goed’. Laat maar, anders krijgen we gedoe.

Ze hebben je lang beschermd en kwaliteit gebracht. Alleen: als zij áltijd de microfoon hebben, blijft jouw unieke bijdrage bij jou binnen. Een kleine switch helpt. Dit kan op de volgende manier: 

1. Bedank de ‘ik’ die vooraan staat en je nu tegenhoudt bijvoorbeeld de Voorzichtige (“dank je, ik zie je zorg”) en geef de microfoon 20 seconden aan bijvoorbeeld de Heldere Spreker: en benoem wat jij ziet, denkt, hoort, voelt. 

Ga bewust ‘spelen’ met de verschillende ‘ikken’ in jou. Wie nodig je uit om meer naar voren te stappen?

De context die stiller maakt dan je bent

Meestal strandt het niet op kennis en kunde. Het zit subtieler: in hoe je jezelf ziet, in wat je over jezelf gelooft, in de momenten waarop je jezelf net wegschuift. En dat is ontstaan in de loop van de tijd.

En aan de andere kant ook de context, de omgeving die daarop van invloed is.

Het is niet alleen in een overleg of vergadering dat je je stiller voelt worden. Herken je deze voorbeelden ook?

• De projectchat waarin de toon jolig en snel is. Je typt, backspace, typt weer en besluit te zwijgen.
• De gang bij het koffieapparaat. Je hoort een beslissing die al genomen is. Jij ziet de blinde vlek, maar je wilt niet lastig zijn en niet terugkomen op wat al afgesproken is.
• De review in een document. Je nuance staat als comment. Niemand reageert. De tijd drukt. Laat maar.

Dit gaat over cultuur dat samenhangt met gedrag. En gedrag bevestigt cultuur. Als rustige stemmen standaard wachten, lijkt het alsof ze niets te zeggen hebben en pakken de personen die snel expressie geven aan hun gedachte of gevoel, de ruimte.

Praktische om mee te oefenen:

Drie kleine check vragen op het moment zelf om juist een ander pad te bewandelen.

1. Keuze of reflex?
   Voel ik ruimte (keuze) of kramp (reflex)? Bij kramp is één zin genoeg.
2. Welke rol speel ik nu?
   Ben ik de eeuwige bemiddelaar/samenvatter? Beweeg je letterlijk iets naar voren.
3. Wat mist er zonder mij?
   Welke nuance, invalshoek of inzicht ontbreekt als ik niets zeg?

Taal die niet harder is, wel helderder

Voorbeelden van zinnen die je kan gebruiken:

• Ik wil één nuance toevoegen die nu mist.
• We kiezen nu snelheid boven kwaliteit, is dit de keuze die we willen maken.
• Samenvatten wat je hoort en vragen: is er nog een alternatief. Of: sluit dit aan bij de focus.
• Ik hoor dat er veel gezegd wordt, het lukt mij niet om nu een concrete reactie te geven. Wie heeft dat nog meer?
• Ik hoor tempo; ik breng de samenhang.
• Als ik nu een reactie moet geven zou ik zeggen (antwoord). En ik merk dat ik iets meer tijd nodig heb om na te denken.

Reflectie:

Kortom:

• In welke situaties ben jij stiller dan je bent?
• Welke onzichtbare regel uit je systeem van je gezin hoor je nog fluisteren?
• Welke ‘ik’ mag vandaag 20 seconden de microfoon (en welke even niet?)
• Als je bijdrage in een overleg slechts één zin zou zijn, welke is dat dan?

Verander je hier iets in, dan word je niet iemand anders; je blijft jezelf, met andere keuzes en een andere uitstraling. Van binnen naar buiten.

Zo werk ik met je mee

We ontrafelen jouw script, je innerlijke stemmen en de momenten waar je stilvalt. We vinden taal die bij jou past en oefenen met die momenten: kort en zonder borstklopperij.
Jij blijft jij en durft je genoeg te laten horen en zien  om effect te hebben.
Wil je hierin sparren? Je bent welkom voor een vrijblijvende kennismaking. plan een afspraak in.